عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
محتوای پژوهش
محتوای پژوهشی این پایاننامه پس از بیان این مقدمه به سه فصل تقسیم شده است:
فصل اول مربوط به کلیات میباشد و در سه مبحث تهیه شده است. در مبحث اول این فصل، به ارائه کلیات و تعریف مفاهیم کلیدی در زمینه تغییرات اقلیمی پرداخته شده است تا موضوع مورد بحث و اهداف مورد نظر از طرح موضوع به نحو واضح‌تری قابل بررسی باشند. در مبحث دوم، به دلایل اصلی ایجاد پدیده تغییرات اقلیمی و اثرات آن بر محیط زیست انسان پرداخته شده است. در پایان، در مبحث سوم بهطور خلاصه به اسناد بینالمللی مرتبط با مقابله با تغییرات اقلیمی و نقش سازمانهای بینالمللی در این زمینه اشاره میشود.
فصل دوم با عنوان نظام حقوقي بينالملل بشر در مقابله با تغییرات اقلیمی، شامل سه مبحث است. مبحث اول به به ضرورت به کارگیری قواعد حقوق بشر در مقابله با تغییرات اقلیمی و ساز و کارهای حقوق بشر برای مقابله با این پدیده پرداخته میشود. در مبحث دوم، اسناد بینالمللی حقوق بشر از نظر مقابله با تغییرات اقلیمی مورد بررسی قرار میگیرند و در مبحث سوم سازمانهای بینالمللی و نقش آنها در مقابله با تغییرات اقلیمی بررسی میشوند.
در فصل سوم با عنوان ابعاد حقوق بشری تغییرات اقلیمی و نظام حقوق بشر در مقابله با آن، به بررسی تاثیرات تغییرات اقلیمی بر برخورداری بشر از حقوق خود پرداخته شده است که در چهار مبحث شامل تاثیر تغییرات اقلیمی بر سلامت انسان و نظام حقوق بشری در مواجهه با آن، تاثیر تغییرات اقلیمی بر امنیت انسانی و نظام حقوق بشری در مواجهه با آن، بررسی تاثیر تغییرات اقلیمی بر حقوق زنان و کودکان و نظام حقوق بشری در مواجهه با آن، و بررسی تاثیر تغییرات اقلیمی بر سایر ابعاد حقوق بشر از جمله حق حیات، حق نسبت به غذای کافی، حق نسبت به آب، حق نسبت به مسکن کافی، حق تعیین سرنوشت و حقوق مردمان بومی ارائه شده است.
در نهایت نیز حاصل تحلیلها و نتایج به دست آمده در چارچوب سه فصل مزبور، در نتیجهگیری نهایی این پایان نامه ارائه گردیده است.
کلیات
مقدمه
در دهههای اخیر فعالیتهایی در سطح جهان صورت گرفته است تا با پدیدهای که به عنوان «تغییر اقلیم زمین» یاد میشود، برخوردی مناسب صورت گیرد و از پیامدهای ناگوار آن جلوگیری گردد. در راستای این فعالیتها میتوان به پذیرش اسنادی چون قطعنامههای مجمع عمومی سازمان ملل متحد در زمینه حمایت از اقلیم زمین، اعلامیههای سازمان ملل متحد راجع به محیط زیست بشر (استکهلم، 1972) و راجع به توسعه (ریودوژانیرو، 1992)، کنوانسیونها و پروتکلهای جهانی نظیر کنوانسیون وین 1985 برای حمایت از لایه ازن و پروتکل مونترال (و اصلاحیههای مربوط به آن) و کنوانسیون ساختاری ملل متحد راجع به تغییرات اقلیمی[1] و پروتکل 1997 آن، و نیز اسناد جهانی دیگر نظیر دستور کار [2]21 (به ویژه فصل 9 آن در زمینه حمایت از اتمسفر) اشاره نمود.[3]
بر اساس گزارش کمیسر عالی حقوق بشر، طیف وسیعی از حقوق بشر شناسایی شده به صورت جهانی، مانند حق نسبت به غذا، حق نسبت به مسکن کافی، و حق نسبت به آب و در واقع حق نسبت به حیات در معرض تهدید مستقیم ناشی از تغییرات اقلیمی میباشند.[4] تغییرات اقلیمی همچنین حق نسبت به جای زندگی و کار و نیز حق نسبت به سرپناه و دارایی،[5] حقوق مربوط به معیشت[6] و فرهنگ و مهاجرت و اسکان مجدد را بهطور مستقیم تحت تاثیر مستقیم قرار میدهد.[7] به علاوه، تغییرات اقلیمی تهدید جدی علیه سلامت عمومی و صلح و امنیت انسانی است.
هرچند مناقشات سیاسی قابل ملاحظهای درباره عوامل تغییرات اقلیمی وجود داشته است، اما امروزه در میان جوامع علمی اجماع کلی وجود دارد که بشر وضعیت اتمسفر زمین را تغییر میدهد و روند مشاهده شده برای گرم شدن نتیجه افزایش غلظت گازهای گلخانهای در اتمسفر می باشد. براساس دیدگاه هیات بیندولتی تغییرات اقلیمی،[8] «بیشتر افزایش صورت گرفته در میانگین دمای جهانی از اواسط قرن بیستم، به احتمال فراوان بهواسطه افزایش غلظت گازهای گلخانهای ناشی از دخالت انسان در طبیعت است.»[9]بان کی مون، دبیر کل سازمان ملل متحد نیز در سخنرانی هیجدهمین کنفرانس جهانی تغییرات اقلیمی[10]گفت: «تغییرات اقلیمی چالشی برای همه بشریت است و به منظور توسعه پایدار باید تعامل جدی با این مسئله داشت و باید اعتبارات بیشتری برای طرحهای مقابله با تغییرات اقلیمی در جهان اختصاص یابد.»
عمده ترین حوادث ناشی از تغییرات اقلیمی شامل بروز سیل (سیلهای آنی، سیلهای سواحل، امواج طوفانی دریا) و حرکات تودهای (رانش صخرهها، ریزش کوه، ریزش بهمن، فرونشست زمین)، حوادث ناشی از تغییرات در لایههای اتمسفر شامل طوفانهای موسمی، تند بادهای شدید، توفانهای محلی و فعل و انفعالات جوی و آثار ناشی از آن شامل گرمایش زمین، شرایط سخت زمستانی، خشکسالی، بادهای آتشین، آتشسوزی جنگلها، آتش سوزی زمینها و مزارع
میباشند.
مبحث اول: تعریف تغییرات اقلیمی و اقدامات جامعه بینالمللی در مقابله با آن
با توجه به اینکه این پایاننامه، به دنبال پژوهش در زمینه «تاثیرات تغییرات نامطلوب اقلیمی بر حقوق بشر و ساز و کارهای حقوق بشری در مواجهه با آن» میباشد، در این مبحث ابتدا به ارائه کلیات و تعریف مفاهیم کلیدی در زمینه تغییرات اقلیمی میپردازیم تا موضوع مورد بحث و اهداف مورد نظر از طرح موضوع به نحو واضح‌تری قابل بررسی باشند. زیرا بدون شناخت تغییرات اقلیمی و درک این پدیده زیست‌محیطی، امکان بررسی دقیق حقوقی آن وجود نخواهد داشت.
گفتار اول: تبیین مفاهیم مربوط به تغییرات اقلیمی
پديده تغيير اقليم مبحثی ناآشنا برای طبيعت کره زمين نيست. اقليم اين سياره هميشه در حال تغيير بوده و خواهد بود. اما آنچه اين پديده طبيعی پيچيده را پيچيدهتر نموده ، دخالتهای بشر در چرخه زيستی میباشد. از هنگام انقلاب صنعتی فعاليتهای بشری باعث تسريع وقوع تغييرات نامطلوب در اقليم سياره زمين شده است. اگرچه تغییرات اقلیمی اجتناب‌ناپذیر میباشد اما عوامل مختلفی در سرعت این پدیده تاثیر می‌گذارد.
با آغاز انقلاب صنعتی در اوايل قرن نوزدهم میلادی، نیاز بشر به انرژی و مصرف انواع سوختهای فسیلی باعث افزایش شدید موادی مانند دی‌اکسید کربن و بخار آب در اتمسفر زمین شده است. افزایش جمعیت کره زمین نیز كه باعث تغيير كاربري زمين، تخريب جنگلها، افزايش فعاليتهاي كشاورزي و دامداري و توليد ضايعات جامد و مايع شده است، خود تبعات مختلفي به همراه داشته است.[11] این تغییرات همگی باعث شده است که شرایط اقلیمی و اتمسفر زمین نیز دستخوش دگرگونی‌هایی شود. در این گفتار ابتدا سعی شده است آنچه به نظر مفاهیم کلیدی در عرصه تغییرات اقلیمی هستند، بیان گردد. سپس به اقدامات جامعه بینالمللی در مقابله با تغییرات اقلیمی میپردازیم.
بند اول: تعریف اقلیم[12]
اقلیم یا آب‌و هوا به متوسط شرایط اتمسفر و زمین یا آب با توجه به مقیاس فصلها و زمان طولانیتر گفته میشود. وضعیت اقلیم معمولا به وسیله آمار و ارقام مجموعه متغیرهای اتمسفری و سطحی نظیر دما، میزان بارش، میزان وزش باد، رطوبت، ابری بودن، رطوبت خاک، دمای سطح آب دریا و غلظت/ ضخامت لایههای یخ در آب دریا و غیره تعیین میشود. این آمار و ارقام ممکن است‌مربوط به میانگین طولانی مدت و نیز معیارهای دیگر مانند حداقل دمای روزانه، طول مدت فصل کشت یا شدت سیلابها، باشند.[13]
بند دوم: تعریف تغییر اقلیم ناپایدار یا گذرا[14]
اقلیم حتی در نبود تغییری در اثر اقلیمی[15] نوسان می‌کند، همانند آب و هوا که به طور روزانه تغییر مینماید. همچنین اقلیم به صورت سیستماتیک به اثر اقلیمی پاسخ میدهد اما ممکن است این پاسخ بسیار کند باشد، زیرا اقیانوسها برای گرم شدن (یا سرد شدن) در واکنش به اثر اقلیمی، به زمان نیاز دارند. زمان پاسخگویی اقیانوس نیز به سرعت جریانهای اقیانوسی که دمای سطح آب را به نقاط عمیق‌تر منتقل می‌کنند، بستگی دارد. برای یک تغییر دمای 3 درجه سانتی‌گراد، دهها سال لازم است تا نیمی از پاسخگویی به اثر اقلیمی صورت گیرد و برای پاسخگویی کامل، چند قرن زمان لازم است.[16]
اقلیم به طور پیوسته در طول فصلها و کل سال تغییر می‌کند و تغییرات اقلیمی طبیعی در دوره زمانی کوتاه‌در اثر پاسخگویی سریع به اثرات اقلیمی صورت میگیرد. به عنوان مثال افزایش مقادیر زیادی از دی‌اکسید گوگرد، که بخشی از آن به قطرات اسید سولفوریک تبدیل میشود و سایر موادی که توسط فعالیت‌های آتشفشانی بزرگتر نظیر آتشفشان پیناتوبو[17] در سال 1991 به استراتوسفر راه می‌یابند، می‌تواند منجر به ایجاد دورههای زمانی خنکتر از دمای متوسط کره زمین گردد. تغییرات اقلیمی اغلب در اثر فرآیندهای سیستم اقلیمی ایجاد میشوند. افزایش دمای سریع دوره‌ای در بخش شرقی اقیانوس اطلس یا پدیده النینیو[18] بهترین مثال این فرآیندها میباشد.
